CHUYỆN NGHỀ QUÊ TÔI (2)

CHUYỆN NGHỀ QUÊ TÔI (2)
22 Tháng Sáu 2017 :: 9:49 SA :: 1490 Views :: 0 Comments

Nói đến chuyện cũ, các con, các cháu thường hay bảo ông, bà lại chuyện “ngày xưa”. Lớp trẻ thời “mở cửa” làm sao biết được cái “ngày xưa” ấy. Cái “ngày xưa” của ông bà chúng sống cực kỳ thiếu thốn, gian khổ, nhưng đầy ắp tình người, tình thương; hơn thế, ông bà chúng đôi khi còn “lẩm cẩm” ước “bao giờ cho đến ngày xưa” mới càng khó hiểu chứ.

Xóm tôi (làng, thôn), ở trong đê, cách bờ sông Hồng hơn một cây số và cách thành phố Việt Trì khoảng mời cây số về phía Đông Nam. Huyện Vĩnh Tường quê tôi được ngăn cách với Hà Tây bởi con sông Hồng, với thành phố Việt Trì bởi sông Lô, với huyện Lập Thạch phía trên bởi sông Phó Đáy (sông Đáy thuộc đất Hà Tây). Có lẽ quê tôi là vùng đất được bồi đắp trực tiếp của sông Hồng, sông Lô và có sự đóng góp không nhỏ lượng phù sa của cả sông Đà từ xa xưa, Việt Trì thành phố ngã ba sông mà. Vùng đất quê tôi được gọi là đất phù sa cũ, đất phù sa cổ là đất "trầm tích" trên vùng đồi núi và vùng bán sơn địa. Đào sâu xuống đất ở độ sâu ba, bốn mét là có thể lấy được cát xây nhà. Hồi bố tôi làm nhà cũng đào lấy cát lại vườn và sau làm ao luôn. Trước đây, đến mùa lũ, nước dâng cao ngoài đê, cao đến mức, đê Trung ương quản lý mà có năm đứng trên mặt đê có thể chao chân xuống nước, thì lúc đó, tại nhiều giếng nước khơi trong làng, người ta có thể với tay xuống tới mặt nước, dùng gàu múc nước không cần dây, lúc thường thì sâu năm, sáu mét, tùy chỗ mạch nước và chỗ đất cao hay thấp. Nước cũng không đục mà trong vắt vì chắc là được lọc bằng cát cách xa hàng cây số so với sông. Lâu rồi, các công trình trị thuỷ sông Đà, sông Lô đã hết lũ lớn như xưa rồi.
Chính vùng đất này đã hình thành nên đủ kiểu tên gọi về diện tích mặt nước. Diện tích nhỏ có hố, có chuôm, có ao. Diện tích lớn có đấu, có đầm, có hồ, có vực hay ngòi dẫn. Lớn nhất trong vùng phải kể đến Đầm Rưng, đầm Phó Đa - được nghe kể là những đoạn nhánh sông xưa, đầm Rùng, đầm Quảng Cư, đấu Châu, vực Xanh - được nghe kể hình thành từ những cuộc vỡ đê từ xưa, trong đó đầm Quảng Cư là từ cuộc vỡ đê (vỡ "đường") năm 1945, mới nhất. Ngay xã tôi và ba xã bên cạnh có hẳn một dãy "liên đầm" như đầm Bỏi, đầm Giót, đầm Thượng, đầm Hạnh, đầm Phú Trưng, đầm Giá, đầm Thùng, đầm Tuân Chính...
Thời lâu lắm rồi, tôi chưa có điều kiện tìm hiểu thêm từ thời "Tây" hay thời "Ta", quê tôi đã hình thành một hệ thống kênh, mương đào đắp tưới - tiêu nhân tạo tương đối chủ động cho toàn bộ vùng đất lúa huyện nhà, nước được bơm từ trạm bơm Bạch Hạc - Việt Trì vào kênh lớn theo hai hướng, Tây Nam - Đông Bắc và hướng Tây Bắc - Đông Nam. Tiếp đó, nước được dẫn qua mương, mương dẫn qua "xánh" (rạch) theo bờ vùng (khu), bờ thửa đến từng ruộng.
Có thể nói rằng tất cả hệ thống mặt nước đó cùng với nhu cầu sống đã tạo nên cái gốc nghề đánh dậm quê tôi. Tất cả hệ thống đó được dân đánh dậm gọi khái quát là "đường đất" hành nghề, bởi nước đến đâu thì có cá ở đó. Xuất xứ nghề đấy chứ!? Nhưng chúng tôi chẳng thể lý giải nổi nghề đánh dậm quê tôi có từ bao giờ, ai là Tổ nghề. Chỉ biết rằng ông, cha trước rồi con, cháu sau, tôi không muốn nói "cha truyền, con nối", bởi "sự đánh dậm" phát triển cũng rất tự nhiên, học nhau mà "hành", tuy nhiên có "truyền" vẫn hơn.
TS. CHU XUÂN ÁI – Tháng 1/2008
(Còn nữa)

Comments

Hiện tại không có lời bình nào!

Đăng lời bình

Trong phần này bạn có thể đăng lời bình
	Tên:	Bạn phải nhập vào Tên
	Email:
	URL:
	Xếp hạng:	12345
	Lời bình:	Nội dung là bắt buộc

Gửi lời bình Huỷ Bỏ